De Impact van Oudervervreemding op Kinderen
Oudervervreemding, het langdurig ontbreken van contact met een van de ouders, kan diepe sporen achterlaten in het leven van een kind. Dit kan resulteren in een zwakker zelfbeeld en een verhoogd risico op psychische problemen. Het is namelijk belangrijk dat een kind zich in relatie tot beide ouders kan ontwikkelen, zelfs als er geen sterke klik is. Het contact met beide ouders speelt een cruciale rol in de hechting en hoe het kind later relaties aangaat, zowel vriendschappelijk als romantisch. De interactie tussen de ouders vormt een belangrijk voorbeeld voor hoe het kind zelf later met relaties omgaat.
De Leeftijd van het Kind: Hoe Groter de Invloed
Hoe jonger het kind, hoe groter de impact van de afwezigheid van een ouder. In de vroege kinderjaren worden namelijk veel belangrijke fundamenten gelegd voor het latere leven. Dit betekent niet dat een kind per definitie beschadigd raakt als het opgroeit met slechts één ouder. Als een kind vanaf het begin gewend is aan eenouderlijk contact, kan het zich ook op een gezonde manier ontwikkelen.
Wat Kunnen We Doen Tegen Oudervervreemding?
Een oplossing voor oudervervreemding ligt in het creëren van een systeem waarbij één neutrale persoon het overzicht bewaart over wat goed is voor het hele gezin. Deze persoon fungeert als een regisseur die oog heeft voor alle leden en hun behoeften. Daarnaast is het belangrijk dat we als samenleving leren om met meer mededogen naar elkaar te kijken, vooral tijdens en na een vechtscheiding. Dit vraagt om een cultuuromslag waarin we de verbinding centraal stellen, in plaats van het conflict. Of het nu gaat om familieleden, mediators, rechters of leraren, iedereen die betrokken is bij het gezin moet bijdragen aan het bouwen van bruggen, zodat het kind niet de enige brug blijft die dreigt in te storten.
We moeten leren dat het leven niet altijd perfect is, en dat het soms belangrijk is om te rouwen in plaats van te vechten of te vermijden. Regels en handhaving werken vaak averechts in het geval van vechtscheidingen, omdat ze de spanningen juist kunnen versterken. Het zoeken naar compassie en samenwerking zou de norm moeten worden in plaats van strijd en confrontatie.
In mijn werk als hulpverlener neem ik actief stelling wanneer oudervervreemding speelt. Als een ouder, bijvoorbeeld de moeder, het contact met de andere ouder belemmert, wijs ik erop dat het belangrijk is om een manier te vinden waarop het kind alsnog contact kan hebben met die ouder. Ik benader zo’n ouder niet met beschuldigingen of verwijten, maar door in gesprek te gaan en haar te helpen haar angsten te overwinnen. Ik steun haar in het proces en help vertrouwen op te bouwen. Een belerende houding, waarbij ik met het vingertje wijs, werkt averechts. Ouders voelen zich hierdoor aangevallen, juist omdat hun ouderschap hun meest gevoelige punt is. Onder die stress verliezen ze het vermogen om te reflecteren en om oplossingen te zien. Het effect is dan het tegenovergestelde van wat ik wil bereiken.
Wat wel werkt, is het stimuleren van goed ouderschap, waarbij contact met de andere ouder een essentieel onderdeel is. Net zoals je een kind niet van school thuis zou houden, hoort contact met beide ouders bij een gezonde ontwikkeling. Ik stel ouders dan ook de vraag: hoe wil je dat je kind opgroeit? Moet het iemand worden die lastige situaties uit de weg gaat, of iemand die beschikt over een gereedschapskist vol tools om problemen aan te pakken? Het is jouw taak als ouder om die tools te bieden, niet om vermijding te stimuleren.
Met de andere ouder, bijvoorbeeld de vader, werk ik op dezelfde manier. Ik steun hem in zijn verdriet over het gebrek aan contact met zijn kind, en we zoeken samen naar manieren om het vertrouwen bij de andere ouder te herstellen. Door deze gesprekken aan te gaan, merk ik dat ouders vaak toch meer bereid worden om stappen te zetten richting herstel van het contact, en zo beide ouders weer de ruimte te geven hun rol als ouder te vervullen.
Deze aanpak helpt niet alleen bij het herstel van ouder-kindrelaties, maar ook bij het versterken van de ouderlijke verantwoordelijkheid en het welzijn van het kind. Het doel is altijd om beide ouders weer in hun kracht te zetten, zodat ze samen kunnen werken aan de opvoeding van hun kind.
