Rouw raakt ons allemaal vroeg of laat. Soms na het verlies van een dierbare, soms bij het loslaten van een relatie, gezondheid of toekomstbeeld. Wat het ook is: rouw leeft niet alleen in je gedachten, maar ook in je lichaam. In dit artikel deel ik mijn persoonlijke ervaring met het verlies van mijn zus, en hoe ademwerk mij hielp om het verdriet niet op te lossen, maar wél te dragen.

Rouw komt niet met een handleiding. Ze dient zich aan op haar eigen momenten, in haar eigen tempo. Soms luid en allesoverheersend, soms stil op de achtergrond. Toen ik mijn zus verloor, dacht ik lange tijd dat ik het verlies een plek had gegeven. Ik functioneerde, ging door met mijn leven en deed wat nodig was.

Pas veel later ontdekte ik dat rouw zich niet laat afronden. Wat ik met mijn hoofd had begrepen, bleek mijn lichaam nog lang met zich mee te dragen. En juist daar, in mijn lijf, werd mijn adem een zachte maar krachtige gids.

Rouw leeft niet alleen in je hoofd

Rouw raakt je hele systeem. Ze nestelt zich in je spieren, je ademhaling, je energie. In een lichaam dat gespannen blijft. In vermoeidheid die niet zomaar verdwijnt. In een zenuwstelsel dat alert blijft, ook als de buitenwereld alweer doordraait.

Bij mij uitte dat zich vooral in doorgaan. Mijn wilskracht werd mijn houvast. Van buiten leek het alsof ik het leven weer had opgepakt, maar van binnen hield ik veel vast. Verdriet, afschuw en boosheid waren er wel, maar kregen weinig ruimte. Niet omdat ik ze niet wilde voelen, maar omdat ze te groot leken om toe te laten.

Rouw vraagt geen oplossing. Ze vraagt ruimte. En die ruimte vond ik niet door te analyseren, maar door te ademen.

Wat rouw doet met je adem

Bij verlies schiet het lichaam vaak in een langdurige staat van stress. De adem wordt hoger, sneller of juist ingehouden. Het zenuwstelsel blijft op scherp staan, alsof het gevaar nog niet geweken is. Dat is geen zwakte, maar een natuurlijke reactie van het lichaam.

Daarom is praten of begrijpen soms niet genoeg. Je kunt rationeel weten wat er is gebeurd, maar zolang je lichaam het verlies nog vasthoudt, blijft rouw zich aandienen. Soms onverwacht, via een herinnering, een geur of een moment van stilte.

Ademwerk biedt dan een zachte ingang. Niet om het verdriet weg te maken, maar om er veilig bij te kunnen blijven.

Hoe ademwerk mij ondersteunde in mijn rouw

Toen ik bewust met ademwerk begon, en later met verbonden ademhaling, kwam ik op lagen waar ik met mijn hoofd nooit bij was gekomen. Mijn adem bracht me terug in mijn lichaam, naar plekken waar emoties al die tijd lagen opgeslagen.

Zonder te forceren, maar met zachtheid en tijd, begon er iets te verschuiven. Verdriet mocht er zijn. Boosheid kreeg ruimte. Wat zo lang was vastgehouden, mocht langzaam loskomen. Niet alles tegelijk, maar in behapbare stukken.

Wat me raakte, was hoe wijs het lichaam hierin is. Emoties kwamen vaak in golven. Ze bouwden zich op en ebden ook weer weg. Precies in een tempo dat draaglijk was.

Ademwerk hielp me voelen, zonder overspoeld te raken.

Wat ik nu ook bij anderen zie

Wat ik in mijn eigen proces heb ervaren, zie ik nu ook terug bij de mensen die ik begeleid:

Door te ademen ontstaat contact met het gevoel

Door te voelen kan vastgezette energie weer gaan stromen

En wanneer die stroom op gang komt, ontstaat er ruimte

Ademruimte. Levensruimte.

Rouw verdwijnt niet. Maar ze wordt zachter wanneer je haar niet langer hoeft vast te zetten in je lijf.

Wat ademwerk kan betekenen bij rouw

Ademwerk werkt niet alleen op gevoelsniveau, maar ook aantoonbaar via het lichaam en het zenuwstelsel. Dat maakt het juist zo geschikt bij rouw, waarbij het systeem vaak langdurig ontregeld is. 

Invloed op het zenuwstelsel

Langzame, bewuste ademhaling – en met name een verlengde uitademing – stimuleert de nervus vagus. Deze belangrijke zenuw is onderdeel van het parasympathische zenuwstelsel, ook wel het rust- en herstelsysteem genoemd. Activatie hiervan zorgt onder andere voor:

verlaging van hartslag en bloeddruk

vermindering van stresshormonen zoals cortisol

een gevoel van veiligheid en ontspanning in het lichaam

Bij rouw staat het zenuwstelsel vaak langdurig in een staat van waakzaamheid. Ademwerk helpt het lichaam om geleidelijk terug te schakelen naar herstel.

Regulatie van emoties

Onderzoek laat zien dat ademhaling direct invloed heeft op hersengebieden die betrokken zijn bij emotieregulatie, zoals de amygdala en de prefrontale cortex. Door bewust te ademen ontstaat er meer ruimte tussen prikkel en reactie. Emoties worden daardoor voelbaar, maar minder overweldigend.

Dit verklaart waarom ademwerk kan helpen om verdriet, boosheid of angst toe te laten zonder erin te verdwijnen.

Ontladen van opgeslagen spanning

Stress en emotionele pijn worden niet alleen mentaal opgeslagen, maar ook lichamelijk – in spieren, bindweefsel en ademhalingspatronen. Lichaamsgericht ademwerk kan helpen om deze vastgezette spanning geleidelijk los te laten. Dit gebeurt vaak via lichamelijke sensaties (zoals warmte, trilling of ontspanning) en tijdelijke emotionele ontlading.

Herstel van lichaamsbewustzijn

Rouw kan leiden tot vervreemding van het lichaam: je ‘zit vooral in je hoofd’ of voelt juist weinig. Ademwerk vergroot de interoceptie – het vermogen om signalen van binnenuit waar te nemen. Dit is een belangrijke factor in emotionele veerkracht en zelfregulatie.

Samen zorgen deze effecten ervoor dat rouw niet wordt opgelost, maar wél beter gedragen kan worden. Het is geen quick fix. En dat hoeft het ook niet te zijn. Rouw volgt haar eigen ritme.

Onderbouwing uit onderzoek en klinische praktijk:

De werking van ademhaling op het zenuwstelsel en emotieregulatie wordt onder andere beschreven binnen de psychofysiologie en traumawetenschap. Denk aan onderzoek naar hartslagvariabiliteit (HRV) en vagale tonus (o.a. Porges, Thayer & Lane), studies naar ademhaling en stressreductie, en inzichten uit lichaamsgerichte traumatherapie (zoals somatic experiencing en polyvagaal geïnformeerd werken). Deze kennis bevestigt wat in de praktijk vaak voelbaar wordt: wanneer het lichaam zich veilig genoeg voelt, ontstaat er vanzelf ruimte voor verwerking.

Zachte ademoefeningen die kunnen ondersteunen

Verlengde uitademing

Bijvoorbeeld vier tellen in, zes tellen uit. Deze manier van ademen kalmeert het zenuwstelsel en brengt je aandacht terug in je lichaam.

Onvoorwaardelijk voelen

Een zachte oefening waarin je met je adem aanwezig blijft bij wat je ervaart, zonder het te willen veranderen of oplossen.

Verbonden ademhaling (alleen onder begeleiding)

Deze vorm van ademwerk kan diep opgeslagen spanning en emoties aanraken. Juist bij intens verdriet of trauma is het belangrijk dit te doen onder begeleiding, zodat veiligheid en dosering voorop staan.

Emoties die vrijkomen, bewegen vaak als golven: ze komen op en trekken weer weg. Dat besef alleen al kan rust geven

Tot slot

Rouw laat zich niet sturen. Maar ze wil wel gezien en gevoeld worden.

Je adem kan je helpen om aanwezig te blijven bij wat pijn doet, zonder jezelf te verliezen. Niet om sneller verder te gaan, maar om het verlies stap voor stap te leren dragen. Adem voor adem.

Dat is wat mijn adem mij heeft geleerd. En wat ik, met zachtheid en respect voor ieders tempo, doorgeef aan anderen.

Ademruimte bij rouw – persoonlijke begeleiding

Als ademcoach begeleid ik mensen die leven met verlies en gemis. In individuele sessies werk ik lichaamsgericht en afgestemd, zodat je op een veilige manier contact kunt maken met wat er in jou leeft. Niet om rouw te versnellen of weg te nemen, maar om meer draagkracht, rust en ademruimte te ervaren.

Voel je dat je hierin ondersteuning kunt gebruiken, dan ben je welkom om contact met me op te nemen. We kijken samen wat op dit moment passend is voor jou.

Warme groet,

Elly Vroegh

☎️06-51293720

Randweg 16

4116 GH Buren

Lichaamsgerichte trauma- en regressietherapeut